„Nawet jeżeli pociechy udziela niebo, to pociechy oczekujemy od ludzi”

Janusz Leon Wiśniewski

 

PORADNIK DLA OSÓB DOŚWIADCZAJĄCYCH PRZEMOCY  DOMOWEJ

 

 

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Myszkowie/ Zespół Interdyscyplinarny ds. Przeciwdziałania przemocy w Rodzinie

2021

 

Przez stulecia przemoc wobec osób najbliższych często była społecznie akceptowana, a prawnie – usankcjonowana. Zachowania agresywne były traktowane jako naturalny element życia rodzinnego. Bierność otoczenia i społeczne przyzwolenie wobec sytuacji przemocowych w rodzinach pogłębiały dramat ofiar przemocy. Przedstawiano przemoc jako jeden z problemów tzw. „marginesu społecznego”.

 

„(…)Tymczasem przemoc w rodzinie jest obecna we wszystkich społeczeństwach, bez względu na stopień ich rozwoju gospodarczego czy kulturalnego. Jest to problem powszechny, który dotyczyć może ludzi bez względu na ich wiek, status społeczny i materialny, poziom wykształcenia, wykonywany zawód itp.”

Jaszczak-Kużmińska D., Michalska K., „Przemoc w Rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych.
Poradnik dla pracowników pierwszego kontaktu.” Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2010.

 

Obecna rzeczywistość zmieniła podejście do problemu przemocy. Mnogość instytucji, organizacji zajmujących się tym problemem, nowe rozwiązania prawne, procedury mają na celu skuteczniejszą ochronę ofiar oraz walkę ze sprawcami przemocy w rodzinie.

„(…)Przemoc w rodzinie narusza podstawowe prawa człowieka, w tym prawo do życia i zdrowia oraz poszanowania godności osobistej.”

Preambuła ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. z 2019r. poz. 730)

 

Kampanie społeczne, szkolenia w zakresie przeciwdziałania przemocy - mnogość działań w tej dziedzinie ma na celu zmniejszenie zjawiska przemocy w rodzinie poprzez zwiększanie świadomości społecznej obywateli oraz systematyczne podnoszenie profesjonalizmu służb.

Niniejszy Poradnik został opracowany z myślą o osobach, które doznają przemocy w rodzinie by dostrzegły możliwość zmiany. Warto poznać swoje prawa oraz instytucje świadczące pomoc. Pamiętajmy, nie pozwólmy się krzywdzić! Przemocy nic nie usprawiedliwia.

Zadaniem przewodnika jest przedstawienie zjawiska w taki sposób, by osoby będące świadkami przemocy pozbyły się wątpliwości, czy należy o tym mówić.

 

MITY, STEREOTYPY, PRZEKONANIA

Przyglądając się zjawisku przemocy w rodzinie można stwierdzić, iż jest to problem często niezauważany przez najbliższe otoczenie. Obojętność społeczna, zdaniem wielu praktyków pracujących z osobami doświadczającymi przemocy w rodzinie, może wynikać z wielu powodów:

- społeczeństwo, w myśleniu o przemocy bardzo często posługuje się utartymi schematami i stereotypami, np. „to był jednorazowy incydent, który się już nie powtórzy”;

- społeczeństwo często nie zna instytucjonalnych form wsparcia osoby, która doświadcza przemocy;

- w przypadku przemocy w rodzinie możemy mówić o zjawisku tzw. „rozproszonej odpowiedzialności” (ja nie zwrócę uwagi, że matka bije swoje dziecko, bo na pewno zrobi to ktoś inny);

- istnieje kulturowa anonimowość społeczna, w której więzi sąsiedzkie ulegają gwałtownym rozluźnieniom;

Mity i stereotypy to kulturowo uwarunkowane, silne, ponadczasowe przekonania gromadzące wiedzę i sposób rozumienia różnych wydarzeń danej społeczności, niesione przez pokolenia. Mają one bardzo duży wpływ na zjawisko przemocy w rodzinie, bowiem wiele z nich stoi na straży jednej z największych wartości w naszej kulturze, którą jest rodzina. Mity i stereotypy opisują więc „pożądane” relacje w rodzinie, pomiędzy mężem i żoną, rodzicami i dziećmi; wyznaczają role kobiecie, mężczyźnie, dzieciom; „wyjaśniają” samo zjawisko i „dają wskazówki”, jak należy postępować wobec problemów rodzinnych. Wiele z nich, w najlepszej intencji ochrony rodziny, niestety sprzyja przemocy, usprawiedliwia ją i postuluje powstrzymywanie się od reakcji osób z zewnątrz.

(na podstawie: Lakowska M., Paszkiewicz W., Wiechcińska A., „Wyprawa PoMoc – poradnik dla osób doznających przemocy w rodzinie”, Stowarzyszenie na Rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”, Warszawa 2008)

 

 

Oto lista współczesnych mitów związanych z przemocą:

Klapsy nie są przemocą

Prawdziwa przemoc zdarza się rzadko. Występuje tylko wtedy, gdy są wyraźne ślady pobicia Przemoc występuję tylko w środowiskach patologicznych. Alkoholizm jest przyczyną przemocy. Ofiara przemocy zwykle ma to, na co zasłużyła.

Niektóre ofiary lubią być bite.

To był „jednorazowy incydent, który się nie powtórzy”. Pierzmy własne brudy we własnym domu.

Nieś swój krzyż, cokolwiek by się działo.

Prawdopodobieństwo użycia przemocy ze strony obcego mężczyzny jest większe niż ze strony własnego męża, partnera.

Mężczyźni, którzy używają przemocy muszą być chorzy psychicznie. Gwałty na kobietach najczęściej dokonywane są przez osoby obce. Wszyscy wiedzą, że kiedy kobieta mówi „nie", często myśli „tak".

Jeśli kobieta nie została pobita i nie stawiała oporu, to nie był gwałt.

Jeżeli przemoc byłaby naprawdę poważna, kobieta zdecydowałaby się odejść. Dziecko nie jest ofiarą przemocy, jeśli jest tylko jej świadkiem.

Kobieta powinna wstydzić się, jeśli doznaje przemocy.

Jeśli przestanie pić, wszystko będzie dobrze, warto czekać, może kiedyś zrozumie i przestanie pić i bić.

Kobieta bez mężczyzny jest nic nie warta.

Gdyby ofiara bardziej się starała, nie dochodziłoby do przemocy.

 

(na podstawie: Pospiszyl I., „Razem przeciw przemocy”, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa  1999,

www.pcpr.powiatostrzeszowski.pl/asp/galeria/OIK/interwencja2.pdf,
Dębski M., „Stereotypowe postrzeganie przemocy w rodzinie” [w:]

„Przemoc w rodzinie. Miedzy teorią a praktyką”, Red. Dębski M.,
Stowarzyszenie na Rzecz Bezdomnych Dom Modlitwy AGAPE, Nowy Staw 2008
http://www.wsparcie.sosnowiec.pl/o-problemie/mity-na-temat-przemocy.html,

Lakowska M., Paszkiewicz W., Wiechcińska A., „Wyprawa PoMoc – poradnik dla osób doznających przemocy w
rodzinie”, Stowarzyszenie na Rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”, Warszawa 2008,
Jaszczak-Kużmińska D., Michalska K., „Przemoc w Rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych.

Poradnik dla pracowników pierwszego kontaktu.”– Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2010.)

POLSKA DEKLARACJA W SPRAWIE PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE

Przemoc w rodzinie jest zjawiskiem niezwykle drastycznym zarówno w aspekcie szkód jakie niesie dla zdrowia fizycznego jak i psychicznego. Problem przemocy występuje we wszystkich społeczeństwach bez względu na poziom rozwoju gospodarczego czy kulturowego. Może spotkać każdego bez względu na kolor skóry, wiek, wykształcenie, płeć czy status społeczny.

W 1995 roku przyjęto Polską Deklarację w Sprawie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie:

1. Każdy człowiek ma prawo do życia w środowisku rodzinnym, wolnym od przemocy, która jest naruszeniem praw i dóbr osobistych.
2. Człowiek doświadczający przemocy nie może być za nią obwiniany.
3. Dzieci i młodzież mają prawo do wzrastania w bezpiecznym środowisku wolnym od przemocy, a obowiązkiem dorosłych jest im to zapewnić.
4. Każdy człowiek doświadczający przemocy ma prawo do pomocy prawnej, socjalnej, psychologicznej i medycznej, bez naruszania jego godności osobistej.
5. Każdy człowiek ma prawo do wiedzy potrzebnej do radzenia sobie z przemocą.
6. Każdy człowiek ma prawo do przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
7. Każdy człowiek ma obowiązek udzielania pomocy ofiarom przemocy w rodzinie.

Aby rozpoznać przemoc należy zwrócić uwagę na cztery charakterystyczne dla niej kryteria, którymi są:

(na podstawie: Jaszczak-Kużmińska D., Michalska K., „Przemoc w Rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych. Poradnik dla pracowników pierwszego kontaktu.”– Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2010)

   W 2015r. Polska ratyfikowała Konwencję o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej (Dz.U. 2015 poz. 961)

Jest to pierwszy akt prawny na szczeblu europejskim, który całościowo traktuję sprawę przeciwdziałania i zwalczania przemocy wobec kobiet, a także przemocy domowej. Konwencja wyraźnie zachęca państwa do stosowania jej postanowień wobec wszystkich ofiar przemocy domowej.

 

DEFINICJA PRZEMOCY

Dla lepszego rozpoznania zjawiska przemocy konieczne jest jej zdefiniowanie. Istnieje wiele definicji, które pomagają w zrozumieniu i zdiagnozowaniu tego zjawiska. Od 2005 roku posługujemy się definicją ujętą w ustawie z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie według której przemoc w rodzinie to:

„jednorazowe albo powtarzające się umyślnie działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste osób wymienionych, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godność, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą".

RODZAJE I FORMY PRZEMOCY

PRZEMOC FIZYCZNA, polega na naruszeniu nietykalności cielesnej drugiego człowieka. Ten rodzaj przemocy jest intencjonalnym zachowaniem powodującym uszkodzenie ciała lub niosącym takie ryzyko. Dużo trudniejsza do zdiagnozowania i udowodnienia jest:

PRZEMOC PSYCHICZNA, która nie pozostawia śladów na ciele, ale silnie rani i okalecza psychikę. Jednym z drastycznych przejawów przemocy jest PRZEMOC SEKSUALNA, która polega na zmuszaniu osoby do aktywności seksualnej wbrew jej woli, kontynuowaniu aktywności seksualnej, gdy osoba nie jest w pełni świadoma, bez pytania jej o zgodę lub gdy na skutek zaistniałych warunków obawia się odmówić. Przymus może polegać na bezpośrednim użyciu siły lub emocjonalnym szantażu.

Do zjawisk przemocowych w rodzinie zalicza się także ZANIEDBYWANIE. Dokonuje się ono przez ignorowanie potrzeb drugiego człowieka, lekceważenie go, czy poświęcanie mu nienależytej uwagi. Zaniedbywanie może przybierać wymiar:

fizyczny (jest ono szczególnie widoczne w przypadku dzieci głodnych, nieodpowiednio ubranych, brudnych), ale także
psychiczny, który polega na nieokazywaniu uczuć.

(na podstawie: Browne K., Herbert M., „Zapobieganie przemocy w rodzinie”, Państwowa Agencja
Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Warszawa 1999.

Lakowska M., Paszkiewicz W., Wiechcińska A., „Wyprawa PoMoc – poradnik dla osób doznających przemocy w rodzinie”,
Stowarzyszenie na Rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”, Warszawa 2008.

PAMIĘTAJ !!!

Przemoc psychiczna, to tzw. „centrum przemocy” i w zasadzie towarzyszy każdemu innemu rodzajowi przemocy. Towarzyszy przemocy fizycznej przybierając formę zastraszania i gróźb, towarzyszy przemocy seksualnej przybierając formę zastraszania i zmuszania, towarzyszy wreszcie przemocy ekonomicznej przybierając formę zastraszania, poniżania. Jej konsekwencje uderzają w: godność, poczucie wartości. Jest to także rodzaj przemocy, który najtrudniej rozpoznać np. rodzinie, świadkom, a nawet przedstawicielom różnych instytucji, zobowiązanych do pomagania czy przeciwdziałania przemocy.

(na podstawie: Arias L. A., Wiechcińska A., Paszkiewicz W., „Godne życie bez przemocy – poradnik dla
osób stosujących przemoc”, Stowarzyszenie na Rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie
„Niebieska Linia”, Warszawa 2008.)

Rodzaje i formy przemocy:

Rodzaje przemocy	Formy przemocy
PRZEMOC FIZYCZNA	Popychanie, szarpanie, ciągnięcie, szturchanie, klapsy, ciągnięcie za uszy, włosy, szczypanie, kopanie, bicie ręką, pięścią, uderzenie w twarz – tzw. „policzek”.
PRZEMOC PSYCHICZNA	Obrażanie, wyzywanie, osądzanie, ocenianie, krytykowanie, straszenie, szantażowanie, grożenie, nieliczenie się z uczuciami, krzyczenie, oskarżanie, obwinianie, krzywdzenie zwierząt, czytanie osobistej korespondencji, ujawnianie tajemnic, sekretów, wyśmiewanie, lekceważenie, używanie wulgarnych epitetów, zawstydzanie, izolowanie, wmawianie choroby psychicznej, wymuszanie posłuszeństwa i podporządkowania.
PRZEMOC SEKSUALNA	Gwałt, wymuszanie pożycia seksualnego, nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, zmuszanie do seksu z osobami trzecimi, sadyzm w pożyciu, wyśmiewanie wyglądu ciała i krytyka zachowań seksualnych, itp.
PRZEMOC EKONOMICZNA	Celowe niszczenie czyjejś własności, pozbawienie środków lub stwarzanie warunków, w których nie są zaspokajane niezbędne dla przeżycia potrzeby, np.: niszczenie rzeczy, włamanie do zamkniętego osobistego pomieszczenia, kradzież, zabieranie pieniędzy, przeglądanie dokumentów, korespondencji, dysponowanie czyjąś własnością, zaciąganie pożyczek „na wspólne konto”, sprzedawanie osobistych lub wspólnych rzeczy bez uzgodnienia, zmuszanie do spłacania długów, itp.

Źródło: Arias L. A., Wiechcińska A., Paszkiewicz W., „Godne życie bez przemocy – poradnik dla osób stosujących przemoc”,
 Stowarzyszenie na Rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”, Warszawa 2008.

 

SKUTKI PRZEMOCY:

PRZEMOC FIZYCZNA	bezpośrednie: uszkodzenia ciała - urazy, rany, złamania, stłuczenia, zadrapania, siniaki, poparzenia; następujące skutki: choroby w wyniku powikłań i stresu, zespół stresu, życie w chronicznym stresie, poczuciu zagrożenia, strachu, lęku, napady paniki, bezsenność, zaburzenia psychosomatyczne, itp.;
PRZEMOC PSYCHICZNA	zniszczenie poczucia mocy sprawczej ofiary, jej poczucia własnej wartości i godności, uniemożliwienie podjęcia jakichkolwiek działań niezgodnych z zasadą posłuszeństwa, osłabienie psychicznych i fizycznych zdolności stawiania oporu oraz wyrobienie przekonania o daremności jego stawiania, odizolowanie od zewnętrznych źródeł wsparcia, całkowite uzależnienie ofiary od prześladowcy, stały strach i utrata nadziei, choroby psychosomatyczne, ciągły stres, zaburzenia snu, itp.
PRZEMOC SEKSUALNA	obrażenia fizyczne, ból i cierpienie, obniżona samoocena i poczucie własnej wartości, utrata poczucia atrakcyjności i godności, zaburzenia seksualne, oziębłość, zamknięcie się /lęk, strach, unikanie seksu/, uogólniona niechęć i obawa do przedstawicieli płci sprawcy przemocy, itp.
PRZEMOC EKONOMICZNA	całkowita zależność finansowa od partnera, niezaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych, bieda, zniszczenie poczucia własnej godności i wartości, znalezienie się bez środków do życia.

(na podstawie: http://www.niebieskalinia.info/index.php/przemoc-w-rodzinie/8-rodzaj-przemocy)

DZIECKO KRZYWDZONE W RODZINIE

Dzieci wychowujące się w rodzinach, gdzie występuje przemoc, narażone są na dwa rodzaje niszczących doświadczeń:

Pierwszy dotyczy dzieci, które są bezpośrednimi ofiarami przemocy.

Drugi dotyczy dzieci, będącymi świadkami przemocy stosowanej np. przez ojca wobec matki, rodziców wobec dzieci.

 

PAMIĘTAJ !!!

NA PODWÓJNE NIEBEZPIECZEŃSTWO NARAŻONE SĄ DZIECI, KTÓRE SAME DOŚWIADCZAJĄ PRZEMOCY, A ZARAZEM SĄ JEJ ŚWIADKAMI. WIELE Z NICH STAJE SIĘ BEZPOŚREDNIMI OFIARAMI PRZEMOCY, GDY PRÓBUJE POWSTRZYMAĆ SPRAWCĘ.

Dzieci krzywdzone, maltretowane, wykorzystywane seksualnie nie chcą opowiadać o swoich doświadczeniach. Lękliwość w stosunku do dorosłych przejawiająca się w zachowaniu dziecka, np. oczekiwanie kary za błahostki, wybuchy płaczu, trudności w kontrolowaniu emocji, brak koncentracji, niechęć do zabawy, unikanie kontaktu, apatia, ale także zachowania agresywne, buntownicze mogą oznaczać, że dziecko jest ofiarą przemocy w rodzinie.

Przemoc fizyczna

Dzieci bite i maltretowane często są poranione w miejscach zakrytych ubraniem. Blizny, siniaki, złamania, powyrywane włosy, ślady uderzeń i skaleczeń, otarcia skóry na klatce piersiowej, plecach, pośladkach, tylnich częściach nóg, w okolicach genitaliów; małe ślady oparzeń papierosowych na podeszwach stóp, dłoniach, pośladkach, rozległe oparzenia, np. na klatce piersiowej; rany twarzy u niemowląt i małych dzieci, a także złamania i zwichnięcia oraz inne nietypowe dla danego wieku obrażenia mogą wskazywać na rzucanie, uderzanie czy potrząsanie.

Przemoc psychiczna

Jest najbardziej powszechną formą przemocy wobec dzieci, współwystępuje także z innymi jej formami. Typowe zachowania rodziców stosujących przemoc psychiczną to: odrzucanie, izolowanie, ignorowanie, wyszydzanie, upokarzanie, ciągłe krytykowanie, terroryzowanie, zmuszanie do wysiłku przekraczającego możliwości dziecka, pozbawianie form kontaktu potrzebnych do jego prawidłowego rozwoju. Wśród objawów wymienić trzeba: ciągłe nerwowe napięcie, zaburzenia mowy, snu, bóle głowy, brzucha, moczenie się, rozdrażnienie, stałe poczucie winy, tiki, depresja, lęk, częste kłamstwa, zamknięcie w sobie, ugrzecznione zachowania lub przeciwnie – agresywne.

Zaniedbanie

To ciągłe  niezaspokajanie  podstawowych  potrzeb  fizycznych i emocjonalnych dziecka. Objawami zaniedbania są: częsty głód, niedożywienie, niska waga, brudne włosy, niewłaściwe i/lub brudne ubranie, objawy braku opieki medycznej, brak uwagi i zainteresowania ze strony opiekunów.

Wykorzystywanie seksualne

To jedna z najtrudniejszych do ujawnienia form przemocy wobec dzieci. O wykorzystywaniu seksualnym mówimy wtedy, gdy dorosły traktuje dziecko jak obiekt seksualny i posługuje się nim w celu zaspokojenia swoich potrzeb. Wykorzystywaniem seksualnym są nie tylko analne, oralne czy genitalne stosunki płciowe lub ich usiłowanie, ale także dotykanie narządów płciowych, masturbacja czy obnażanie się w obecności dziecka itp. Dochodzi do niego zazwyczaj bez użycia siły. Sprawca zwykle jest dobrze znany dziecku, uwodzi je, przekupuje, szantażuje, wywiera presję posługując się autorytetem i zmusza do milczenia. Zdarzają się niestety sytuacje, że członkowie rodziny wiedzą o całej sprawie lub podejrzewają, a jednak milczą czy wręcz zaprzeczają faktom. Być może boją się sprawcy, rozpadu rodziny, pozostawienia bez środków do życia. Dziecko natomiast nie wyjawia tajemnicy bojąc się wstydu, odrzucenia, ukarania i tego, że nikt mu nie uwierzy.

(na podstawie: Sasal H.D., „Przewodnik do procedury interwencji wobec przemocy w rodzinie”,Wydawnictwo Edukacyjne
Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych PARPA, Warszawa 2005)

W przypadku podejrzenia stosowania przemocy w rodzinie wobec dziecka, czynności podejmowane i realizowane w ramach procedury „Niebieskiej Karty”, zwane dalej „działaniami”, przeprowadza się w obecności rodzica, opiekuna prawnego lub  faktycznego.

Jeżeli osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie wobec dziecka, są rodzice, opiekunowie prawni lub faktyczni, działania z udziałem dziecka przeprowadza się w obecności pełnoletniej  osoby  najbliższej  (zgodnie  z art. 115 § 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997r. – Kodeks karny Dz. U. 88, poz. 553 z poz. zm.)

Działania z udziałem dziecka, co do którego istnieje podejrzenie, że jest dotknięte przemocą w rodzinie, powinny być prowadzone w miarę możliwości w obecności psychologa.

(na podstawie: Wrona G., „Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie procedury Niebieskie Karty – Komentarz”,
Ośrodek Informacji Prawnej Grzegorz Wrona)

W przypadku uruchomienia procedury „Niebieskie Karty”, gdy rodzice krzywdzą dziecko, powinien być powiadomiony sąd rodzinny.  Sąd  ma  prawo  wglądu  w  sytuację  rodziny  i  podjęcia, w uzasadnionych przypadkach, decyzji o wyłączeniu reprezentacji dziecka przez jego rodziców. Dodatkowo może być ustanowiony opiekun prawny dziecka, który będzie reprezentować dziecko  i jego interesy podczas prowadzenia procedury lub postępowania prowadzonego przez prokuraturę lub sąd (tzw. kurator procesowy)

 

Należy bardzo mocno podkreślić, że pomoc służb koncentrować się powinna na pomocy rodzinie w tym w nauce ograniczania zachowań agresywnych rodziców. Jedynie w sytuacjach gdy zdrowie i życie dziecka jest zagrożone sąd podejmuje decyzje o jego czasowym odebraniu.

 

PAMIĘTAJ!!!

W razie bezpośredniego zagrożenia życia lub  zdrowia dziecka w związku  z przemocą w rodzinie, również pracownik socjalny wykonujący obowiązki służbowe ma prawo odebrać dziecko i umieścić je  u innej,  niezamieszkującej  wspólnie osoby najbliższej, w rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo - wychowawczej. Decyzję o odebraniu dziecka z rodziny pracownik socjalny podejmuje wspólnie z: funkcjonariuszem Policji,
lekarzem, ratownikiem medycznym lub pielęgniarką.

(na podstawie: Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach, „Zalecenia i procedury postępowania interwencyjnego
w sytuacjach kryzysowych związanych z przemocą w rodzinie”, Katowice, marzec 2013r.)

 

W przypadku, gdy dziecko staje się ofiara przemocy i zachodzi konieczność przesłuchania małoletniego świadka, niezwykle istotną rolę w tym procesie odgrywa PRZYJAZNY POKÓJ PRZESŁUCHAN DZIECI. Przesłuchanie małoletnich świadków i ofiar przestępstw powinno być prowadzone w sposób:

- Zgodny z systemem prawnym oraz standardami europejskimi i międzynarodowymi, umożliwiającymi pozyskanie wartościowego materiału dowodowego.

- Odpowiadający możliwościom rozwojowym przesłuchiwanego dziecka, gwarantujący ochronę praw dziecka, z nastawieniem na unikanie jego wtórnej traumatyzacji, wynikającej z udziału w procedurach prawnych.

- Przy pełnym, właściwym wykorzystaniu możliwości lokalowych i technicznych przyjaznego pokoju przesłuchań dzieci.

- Z dbałością o wyeliminowanie okoliczności, które mogą skutkować powtórnymi przesłuchaniami dziecka.

 

PRZYGOTOWANIE DZIECKA DO PRZESŁUCHANIA W ROLI ŚWIADKA

 

Przygotowanie dziecka do roli świadka jest jedną z najważniejszych czynności, która pozwala w znacznym stopniu zminimalizować stres dziecka. Dzieje się tak bowiem w wielu przypadkach, że przygotowanie dziecka do roli świadka wciąż traktowane jest bez należytej uwagi albo w ogóle  pomijane.

(na podstawie: Zmarzlik J., Przygotowanie dziecka do uczestnictwa w przesłuchaniu [w:] M. Sajkowska (red.),
Przyjazne przesłuchanie dziecka, Wyd. Fundacja Dzieci Niczyje, Warszawa 2007, s. 61–64.)

 

Przygotowanie dziecka do roli świadka wymaga ujęcia kilku zagadnień, z których żadne nie powinno zostać pominięte:

- Przygotowanie do przesłuchania to odpowiedni moment na to, by przekazać małemu świadkowi wszystkie niezbędne informacje w sposób dostosowany do jego wieku. Edukacja małoletniego świadka na tym etapie jest podstawowym zadaniem, którego w żadnym wypadku nie można pominąć. W tym celu dziecku przekazuje się informacje typu: kto będzie go przesłuchiwać, gdzie odbędzie się przesłuchanie, jaki jest termin przesłuchania oraz czego się od niego oczekuje w trakcie zeznawania. Dziecko uzyskuje również informację, dlaczego jego zeznania są tak ważne dla całej sprawy. Nie należy również zapominać, że dziecko na pewno samo będzie zadawało wiele pytań, na które również musi uzyskać odpowiedź.

- Dziecko musi zostać pouczone w sposób dla siebie zrozumiały, że podczas przesłuchania oczekuje się do niego mówienia tylko prawdy.

- Należy dziecku w sposób wyraźny wytłumaczyć, że może czegoś nie wiedzieć albo nie pamiętać. Dziecko zamiast zgadywać powinno wiedzieć, że może odpowiedzieć „Nie wiem”, „Nie pamiętam” albo „Nie rozumiem”. Najistotniejsze będzie zapewnienie, że przyznawanie się do niewiedzy, niezrozumienia pytania bądź niepamięci nie jest niczym złym. Aby przekonać dziecko, że ma prawo do takiego zachowania i nic złego go z tego powodu nie spotka, można odwołać się do prawa do odmowy odpowiedzi na pytanie, które jest dla dziecka w tym momencie zbyt trudne albo bolesne. Wzmacnia to u dziecka poczucie kontroli i panowania nad sytuacją. Na marginesie należy tylko dodać, że trzeba precyzyjnie wytłumaczyć dziecku, w jakich sytuacjach może posługiwać się pojęciem „Nie wiem”, a kiedy nie powinno tego robić w ramach strategii ucieczki/unikania odpowiedzi. Należy dziecku zwłaszcza zwrócić uwagę, że jeśli zna odpowiedź na jakieś pytanie, to powinno na nie odpowiedzieć zgodnie z prawdą.

- Konieczne jest wytłumaczenie dziecku, że przysługuje mu prawo do odmowy zeznań zgodnie z art. 182 kpk. W przypadku dziecka osobami najbliższymi będą głównie rodzice, ale może to być także rodzeństwo czy dziadkowie. Jak podkreśla J. Zmarzlik, „doświadczenie pokazuje, że większość dzieci korzysta z prawa odmowy zeznań tylko dlatego, że stwarza im to możliwość uniknięcia trudnej dla nich sytuacji przesłuchania, a nie dlatego, że chciałyby zachować szczególną więź z bliską sobie osobą.”

- Z dzieckiem trzeba  omówić  zagadnienia  prawdy  i  kłamstwa.  Jak  podkreśla  się w piśmiennictwie, wiek przedszkolny u dzieci charakteryzuje się tendencją do fantazjowania, co jest naturalnym procesem rozwojowym. Jednak przed przystąpieniem do przesłuchania dziecku trzeba uświadomić, iż podczas jego przeprowadzania, nie wolno mu fantazjować. Dla ułatwienia osoba pracująca z dzieckiem może przeprowadzić ćwiczenia przy użyciu specjalnych rysunków, które mają pomóc dziecku odróżnić prawdę od kłamstwa. Warto pamiętać, że w trakcie pracy z dzieckiem należy jak najrzadziej posługiwać się pojęciem „kłamstwo”, gdyż zawiera ono w sobie element oceniający i może podziałać na dziecko deprymująco.

- Dziecko musi zostać wcześniej poinformowane o terminie przesłuchania. Dziecko ma pełne prawo do tego, by traktować je poważnie oraz by czuć się bezpiecznie i mieć pewne stałe punkty oparcia. W piśmiennictwie podkreśla się również, że o ile jest to możliwe, przesłuchanie nie powinno się odbywać w ważnym dla dziecka momencie jak np. dzień jego urodzin. Ponadto warto na czas oczekiwania na przesłuchanie zrezygnować z dalekich wyjazdów czy zmiany miejsca zamieszkania/szkoły itp. Okres ten powinien być czasem stabilizacji życia dziecka.

- Ważne jest, aby dziecko przed przesłuchaniem miało możliwość odwiedzenia pomieszczenia, w którym będzie się przesłuchiwane. W sytuacji, gdy dziecko będzie przesłuchiwane w specjalnie do tego przygotowanym pomieszczeniu, powinno — jeszcze przed przesłuchaniem — zostać po nim oprowadzone. Ważne jest również, aby wskazać dziecku wcześniej, w którym miejscu znajduje się toaleta.

- W sytuacji, gdy przesłuchanie dziecka podlega rejestracji, konieczne jest poinformowanie dziecka o tym fakcie. Przed dzieckiem nie należy ukrywać, że rozmowa będzie nagrywana. Należy zapewnić dziecko, że nikt niepowołany nie będzie miał możliwości obejrzenia nagrania.

- Przygotowanie dziecka ma służyć wzmocnieniu pozytywnego sądu dziecka o sobie w roli świadka. Najistotniejsze jest wpojenie dziecku przekonania, że sytuacja jest co prawda trudna, ale nie beznadziejna.

 

Etap przygotowania dziecka do roli świadka nie ogranicza się tylko i wyłącznie do przygotowania dziecka. Ważne jest również, aby w tych trudnych chwilach wsparcie znaleźli także rodzice, którzy bardzo często noszą w sobie poczucie winy za to, że nie udało im się ustrzec własnego dziecka przed złem tego świata. Najistotniejsze jest udzielenie odpowiedzi na nurtujące ich pytania oraz przekazanie prostych, ale konkretnych wskazówek, jak powinni się zachowywać, a czego lepiej unikać.

(na podstawie: Zmarzlik J., Przygotowanie dziecka do uczestnictwa w przesłuchaniu, Wyd. Fundacja Dzieci Niczyje,
Warszawa 2007, Chmielewska K., Ochrona przesłuchiwanych dzieci, Rzecznik Praw Dziecka, Warszawa 2012

 

DZIECI JAKO ŚWIADKOWIE PRZEMOCY

 

Dzieci w wieku 1-5 lat

Typowe reakcje na stres	Dominujące emocje	Polecane sposoby pomocy
bezruch koszmary nocne lęk przed ciemnością lub przed zwierzętami tulenie do rodziców trudności w mówieniu brak apetytu lub nadmierny apetyt ssanie kciuka nietrzymanie moczu moczenie nocne	dominuje lęk przed porzuceniem silne przeżywanie straty (rodzica, zwierzęcia, ulubionej zabawki, itp.)	zachęcanie do odgrywania przeżytych emocji i zdarzeń podczas zabawy Uświadamianie, że dziecko nigdy nie odpowiada za przemoc w swojej rodzinie Wsparcie poprzez przytulanie, dotyk (tylko za zgoda dziecka) Poświęcanie dziecku czasu i uwagi Wprowadzanie zwyczajów mających charakter pocieszenia

Dzieci w wieku 5-11 lat

Typowe reakcje na stres	Dominujące emocje	Polecane sposoby pomocy
Jawne rywalizowanie z rodzeństwem o uwagę rodziców Niechęć do szkoły Agresywne zachowanie Brak zainteresowania szkołą; trudności z koncentracją Ogólny niepokój zagubienie lęk przed doznaniem krzywdy drażliwość płaczliwość tulenie się koszmary i lęki nocne	dominuje lęk przed stratą „cofanie się w rozwoju” – infantylne zachowania nieadekwatne do wieku	Cierpliwość i tolerancja Rozmowy o uczuciach Uświadamianie, że dziecko nigdy nie odpowiada za przemoc w swojej rodzinie Przejściowe obniżenie oczekiwań związanych ze szkołą, domem ale jednocześnie wymaganie wykonywania podstawowych obowiązków i zadań domowych Podtrzymywanie dotychczasowego rytmu życia codziennego w rodzinie Rozmowy z rówieśnikami i dorosłymi na temat zdarzeń, które budzą lęk i niepokój Rozmowy o sposobach i zachowaniach, które mogłyby złagodzić stres

 

Dzieci w wieku 11-14 lat

Typowe reakcje na stres	Dominujące emocje	Polecane sposoby pomocy
Problemy fizyczne: bóle głowy, problemy z trawieniem Zaburzenia apetytu Zakłócenia snu gniew Ogólny niepokój Zaprzeczanie przeżywanym trudnościom lęk przed doznaniem krzywdy lęk przed utratą członków rodziny, przyjaciół, domu problemy w szkole, bójki, spadek zainteresowanie nauką, itp. Buntownicze zachowania w domu Odmowa wykonywania obowiązków Utrata zainteresowania kontaktami z rówieśnikami	Poczucie niepewności w odbiorze przez rówieśników	Uwaga i troskliwość wobec dziecka Dbanie o kontakty dziecka z rówieśnikami Zajęcia grupowe, których celem ma być przywrócenie równowagi Dyskusje grupowe na temat uczuć związanych z przemocą, której dziecko jest świadkiem, szukanie zachowań, które pomaga w walce ze stresem Podtrzymywanie dotychczasowego rytmu życia codziennego w rodzinie Rozmowy z rówieśnikami i dorosłymi na temat zdarzeń, które budzą lęk i niepokój Rozmowy o sposobach i zachowaniach, które mogłyby złagodzić stres i troski dziecka

 

Dzieci w wieku 14-18 lat

Typowe reakcje na stres	Dominujące emocje	Polecane sposoby pomocy
Zaburzenia snu Zaburzenia apetytu Hipochondria, wyszukiwanie u siebie chorób Objawy psychosomatyczne: wysypka, astma, problemy z trawieniem, bóle głowy Napięcie Trudności z koncentracją uwagi Spadek zainteresowania płcią przeciwną Zachowania nieodpowiedzialne, przestępcze Rezygnacja z prób zmniejszenia kontroli rodziców Poczucie winy Lęk przed stratą Pobudzenie Apatia Gniew na niesprawiedliwość losu Tendencja do obwiniania innych za złe wydarzenia	Potrzeba akceptacji przez rówieśników, strach przed odrzuceniem	Udział w życiu społeczności, poczucie przynależności do grupy Rozmowy na temat uczuć związanych, np. z aktami przemocy, których jest się świadkiem Przejściowe obniżanie oczekiwań związanych ze szkołą oraz domem, równoczesne wyznaczanie regularnych, nieskomplikowanych obowiązków Zachęcanie do dyskusji o lęku, jaki budzi przemoc w rodzinie; uświadamianie, że dziecko nigdy nie odpowiada za przemoc w swojej rodzinie

(na podstawie: James L. Greenstone, Sharon C. Leviton, Interwencja kryzysowa, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne)

 

CYKLE PRZEMOCY

Leonora E. Walker twórczyni teorii „Cyklów Przemocy” badając kobiety doznające przemocy w rodzinie opisała pewne cyklicznie pojawiające się w ich związkach zdarzenia. Na cykl przemocy składają się trzy następujące po sobie fazy:

 

Rysunek 1. Cykle przemocy

(na podstawie: http://www.sowiik.pl/index/pages/nameUrl/interwencja-kryzysowa)

 

UWAGA!!!

Kobiety w tej fazie mogą cierpieć na następujące dolegliwości fizyczne: bóle żołądka, głowy, bezsenność, utratę apetytu, inne wpadają w apatię, tracą energię do życia, lub stają się niespokojne i pobudliwe nerwowo. Jest to wynik narastania napięcia. Emocje są tak silne, że stają się nie do wytrzymania i dochodzi do wybuchu – ostrej przemocy.

Faza wybuchu (ostrej przemocy) – służy rozładowaniu negatywnych emocji (kłótnia, walka, pobicie, awantura). Zazwyczaj agresję sprawcy wywołuje drobne wydarzenie, w wyniku którego staje się on bardzo gwałtowny i wpada w szał. Skutki użytej przemocy mogą być różne - podbite oko, złamania, obrażenia wewnętrzne, poronienie, śmierć. Osoba doświadczająca przemocy stara się zrobić wszystko, żeby go uspokoić i ochronić siebie. Zazwyczaj, niezależnie od tego jak bardzo się stara, wściekłość osoby stosującej przemoc narasta coraz bardziej. Po akcie przemocy ofiara jest w szoku, jest przerażona i nie może uwierzyć w to, co się wydarzyło. Zwykle wtedy poszukuje pomocy, podejmuje decyzję o opuszczeniu domu, o uruchomieniu sprawy karnej lub rozwodowej.

Faza miodowego miesiąca – gdy sprawca wyładował już swoją złość i wie, że posunął się za daleko, nagle staje się inną osobą. Szczerze żałuje za to, co zrobił, okazuje skruchę i obiecuje, że to się nigdy nie powtórzy. Stara się znaleźć jakieś wytłumaczenie dla tego, co zrobił i przekonuje ofiarę, że to był jednorazowy, wyjątkowy incydent, który już się nigdy nie zdarzy. Sprawca okazuje ciepło i miłość. Sprawca i ofiara zachowują się jak świeżo zakochana para. Ofiara zaczyna wierzyć w to, że partner się zmienił i że przemoc była jedynie incydentem. Czuje się kochana, myśli, że jest dla niego ważna i znowu go kocha. Ale faza miodowego miesiąca przemija i znowu rozpoczyna się faza narastania napięcia. Zatrzymuje ona ofiarę w cyklu przemocy, bo  łatwo pod jej wpływem zapomnieć   o koszmarze pozostałych dwóch faz. Prawdziwe zagrożenie, jakie niesie ze sobą faza miodowego miesiąca jest związane z tym, że przemoc w następnym cyklu jest zazwyczaj gwałtowniejsza.

PAMIĘTAJ!!!

Osoba doznająca przemocy w rodzinie nie ponosi odpowiedzialności za to, że partner stosuje przemoc. Odpowiedzialność za swoje zachowanie ponosi jedynie osoba, która się go dopuszcza.

Owe cykle mogą trwać przez wiele lat, przy czym zwykle skracają się fazy „miodowego miesiąca”, wydłużają i bardziej dramatycznie przebiegają fazy narastania napięcia i gwałtownej przemocy. To co kiedyś było w fazie „miodowego miesiąca” przyjemnością przekształca się w unikanie przykrości, bólu i cierpienia. Po pewnym czasie faza „miodowego miesiąca” zanika całkowicie i pozostają tylko dwie fazy. Z punktu widzenia osoby udzielającej pomocy szczególnie niebezpieczna dla ofiar przemocy jest właśnie faza „miodowego miesiąca”. Pozwala zapomnieć o przeżytym koszmarze i uwierzyć, że nastąpią stałe zmiany w zachowaniu partnera. Wtedy też ofiary przemocy wycofują się z procesu pomagania – przestają uczestniczyć w terapii, wycofują skargi składane do policji, nie chcą zeznawać przeciw oprawcy. Mimo to cykl przemocy coraz częściej się powtarza, coraz drobniejsza przyczyna staje się pretekstem do wybuchu. Sprawca czuję się coraz bardziej bezkarny, a ofiara bezradna.

(na podstawie: Lakowska M., Paszkiewicz W., Wiechcińska A., Wyprawa PoMoc – poradnik dla osób
doznających przemocy w rodzinie, Stowarzyszenie na Rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie
„Niebieska Linia”, Warszawa 2008. Jaszczak-Kużmińska D., Michalska K.,
Przemoc w Rodzinie wobec osób starszych i niepełnosprawnych.

Poradnik dla pracowników pierwszego kontaktu – Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2010.)

PROCEDURA NIEBIESKIEJ KARTY Wszczęcie procedury „Niebieskiej Karty”

Procedura obejmuje ogół czynności podejmowanych i realizowanych przez przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty i ochrony zdrowia, w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie.

następuje     przez    wypełnienie    formularza „Niebieska   Karta   –    A”.    Kartę   wypełnia przedstawiciel właściwej służby, gdy w toku prowadzonych czynności służbowych poweźmie podejrzenie o stosowaniu przemocy w rodzinie. Do wypełniania formularza „Niebieska Karta – A” są zobowiązani: Policjant, przedstawiciel jednostki organizacyjnej pomocy społecznej  – pracownik socjalny, przedstawiciel ochrony zdrowia – lekarz, pielęgniarka, ratownik medyczny, przedstawiciel oświaty – nauczyciel, przedstawiciel gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych.

WSZCZĘCIE PROCEDURY NIE WYMAGA ZGODY OSOBY DOTKNIĘTEJ PRZEMOCĄ W RODZINIE

Procedura przewiduje dwuetapowy udział osoby dotkniętej przemocą w rodzinie, gdzie pierwszy etap to zetknięcie z przedstawicielami wspomnianych służb, którzy będą zobowiązani wypełnić formularz

„Niebieska Karta – A”, a drugi etap to zaproszenie przez zespół interdyscyplinarny bądź grupę roboczą na spotkanie i wspólne omówienie dalszych, zintegrowanych działań pomocowych.

Zetknięcie się z przedstawicielem służb może nastąpić w różny sposób. Najczęściej będą to interwencje Policji, wizyta u lekarza z obrażeniami ciała, poinformowanie pracownika socjalnego o doznawaniu przemocy w rodzinie podczas przeprowadzania rodzinnego wywiadu środowiskowego, spotkanie dziecka z pedagogiem w szkole, poinformowanie nauczyciela, zgłoszenie się o pomoc do gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych.

Generalnie przy pierwszym spotkaniu, oprócz działań interwencyjnych mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa osobie dotkniętej przemocą w rodzinie, przedstawiciele służb wszczynają procedurę poprzez wypełnienie, zazwyczaj w obecności takiej osoby, formularza „Niebieska Karta – A”, służącego zebraniu niezbędnych informacji o okolicznościach zdarzenia .

W przypadku braku możliwości wypełnienia formularza „Niebieska Karta – A” z uwagi na nieobecność osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, stan jej zdrowia lub ze względu na zagrożenie dla życia lub zdrowia, wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A” następuje niezwłocznie po nawiązaniu bezpośredniego kontaktu z tą osobą lub po ustaniu przyczyn uniemożliwiających jego wypełnienie.

W przypadku gdy nawiązanie bezpośredniego kontaktu z osobą, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie jest niewykonalne, wypełnienie formularza „Niebieska Karta – A” następuje bez udziału tej osoby.

Rozmowę z osobą dotkniętą przemocą w rodzinie, przeprowadza się w warunkach gwarantujących swobodę wypowiedzi i poszanowanie godności tej osoby oraz zapewniających jej bezpieczeństwo.

Po wypełnieniu formularza „Niebieska Karta – A” osobie dotkniętej przemocą w rodzinie, przekazuje się pouczenie,

oraz informacje nt. czym jest przemoc, jak zmienić swoją sytuację, gdzie szukać pomocy (wykaz placówek udzielających wsparcia) stanowiące formularz „Niebieska Karta – B”.

ETAP II - Osobę dotkniętą przemocą w rodzinie zaprasza się następnie na posiedzenie zespołu interdyscyplinarnego bądź grupy roboczej, z siedzibą znajdująca się zazwyczaj przy Ośrodku Pomocy Społecznej.

Zespół interdyscyplinarny realizuje działania określone w gminnym programie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar. W skład zespołu interdyscyplinarnego wchodzą przedstawiciele:

• jednostek organizacyjnych pomocy społecznej,
• gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych,
• policji,
• oświaty,
• ochrony zdrowia,
• organizacji pozarządowych.
• ale także kuratorzy sądowi, prokuratorzy i przedstawiciele innych podmiotów niż w/w, działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Zadaniem zespołu interdyscyplinarnego jest integrowanie i koordynowanie działań w/w podmiotów oraz specjalistów w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności przez:

- diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie,

- podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie mających na celu przeciwdziałanie temu zjawisku,

- inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie,

- rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielania pomocy w środowisku lokalnym,

- inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie.

Zespół interdyscyplinarny może tworzyć grupy robocze w celu rozwiązania problemów związanych z wystąpieniem przemocy w rodzinie w indywidualnych przypadkach. W ich skład wchodzą przedstawiciele:

• jednostek organizacyjnych pomocy społecznej,
• gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych,
• policji,
• oświaty,
• ochrony zdrowia,
• ale również kuratorzy sądowi, przedstawiciele innych podmiotów, specjaliści w dziedzinie przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Do zadań grup roboczych należy, w szczególności:

- opracowanie i realizacja planu pomocy w indywidualnych przypadkach wystąpienia przemocy w rodzinie,

- monitorowanie sytuacji rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz rodzin zagrożonych wystąpieniem przemocy,

- dokumentowanie działań podejmowanych wobec rodzin, w których dochodzi do przemocy oraz efektów tych działań.

Członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej zapraszają na swoje posiedzenie osobę dotkniętą przemocą w rodzinie, jednakże jej niestawiennictwo nie wstrzymuje dalszych prac zespołu lub grupy.

Warto stawić się na spotkanie z Zespołem Interdyscyplinarnym. Umożliwi to

Na posiedzeniu tym członkowie zespołu lub grupy w obecności zaproszonej osoby dotkniętej przemocą w rodzinie dokonują analizy sytuacji rodziny i wypełniają stosowny formularz „Niebieska Karta – C”

Podstawowym zadaniem zespołu lub grupy jest opracowanie indywidualnego planu pomocy dla osoby dotkniętej przemocą w rodzinie oraz jej rodziny, zawierającego propozycję działań pomocowych.

INDYWIDUALNY PLAN POMOCY

obejmuje ogół działań podejmowanych przez osobę dotkniętą przemocą w rodzinie w celu poprawy sytuacji życiowej tej osoby oraz jej rodziny i realizowany jest we współpracy

z przedstawicielami: jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, Policji, oświaty i ochrony zdrowia, organizacji pozarządowych oraz

kuratorów sądowych lub prokuratora.

INDYWIDUALNY PLAN POMOCY MOŻE ULEGAĆ ZMIANIE W ZALEŻNOŚCI OD POTRZEB I SYTUACJI OSOBY DOTKNIĘTEJ PRZEMOCĄ W RODZINIE.

Przewodniczący zespołu interdyscyplinarnego wzywa osobę, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, na spotkanie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej. Spotkanie z osobami dotkniętymi przemocą w rodzinie oraz osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, nie mogą być organizowane w tym samym miejscu i czasie. Oznacza to, że osoba doznająca przemocy w rodzinie na pewno podczas swojej wizyty z przedstawicielami zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej nie spotka tam osoby, od której doznawała przemocy.

Członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej podejmują działania w stosunku do osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, w szczególności:

- diagnozują sytuację rodziny, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą; przekazują informacje o konsekwencjach popełnianych czynów;

- motywują do udziału w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych;

- przeprowadzają rozmowę pod kątem nadużywania alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub leków;

- przekazują informacje o koniecznych do zrealizowania działaniach w celu zaprzestania stosowania przemocy w rodzinie.

JEŻELI OSOBA, WOBEC KTÓREJ ISTNIEJE PODEJRZENIE, ŻE STOSUJE PRZEMOC W RODZINIE, NADUŻYWA ALKOHOLU, CZŁONKOWIE ZESPOŁU INTERDYSCYPLINARNEGO LUB GRUPY ROBOCZEJ KIERUJĄ TĘ OSOBĘ DO GMINNEJ KOMISJI ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH

ZAKOŃCZENIE PROCEDURY „NIEBIESKIE KARTY”

Zakończenie procedury następuje w przypadku:

- ustania przemocy w rodzinie i uzasadnionego przypuszczenia o zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy w rodzinie oraz po - zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy;

- rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań.

Procedura „NIEBIESKIE KARTY” przeprowadzana jest niezależnie od innych rodzajów postępowań,  w szczególności postępowania karnego, rodzinnego.

Osobę doświadczającą przemocy otacza się wsparciem i pomocą natomiast z osobą stosującą przemoc należy rozpocząć intensywną pracę w celu korekty jej zachowań, gdyż

NIKT NIE MA PRAWA KRZYWDZIĆ INNYCH.

W tym celu można zobowiązać sprawcę do udziału w PROGRAMIE KOREKCYJNO- EDUKACYJNYM. Program Korekcyjno-Edukacyjny dla Sprawców Przemocy w Rodzinie to przede wszystkim działania psychologiczne, edukacyjne i socjalizacyjne, które mają na celu zmianę postaw i zachowań osób stosujących przemoc w rodzinie, zmniejszenia ryzyka dalszego stosowania przemocy w rodzinie ale co bardzo istotne Program ma na celu zwiększenie zdolności Uczestników do samokontroli swoich zachowań agresywnych i funkcjonowania w rodzinie opartej na wzajemnym szacunku. Uczestnikami Programu nie mogą być osoby z poważnymi zaburzeniami emocjonalnymi gdyż powodowałoby to poważne zagrożenie dla istoty oddziaływań korekcyjno- edukacyjnych. Warto wspomnieć, iż Program to nie tylko zajęcia edukacyjne ale także praktyczne ćwiczenia dzięki którym Uczestnik może np. poznać sposoby radzenia sobie z emocjami   w sytuacjach które dotychczas wyzwalały zachowania przemocowe czy ćwiczenia mające na celu rozpoznanie, nazwanie i wyrażenie uczuć w konkretnej zainscenizowanej sytuacji.

Pożądane jest aby zajęcia prowadzone w ramach Programu miały przede wszystkim formę zajęć grupowych, a zajęcia indywidualne mogą stanowić jedynie uzupełniającą formę pracy korekcyjnej.

Jeśli jeszcze nie jesteś w stanie przerwać milczenia i pozostajesz w związku ze sprawcą, musisz rozważyć

1. czy potrafisz zapewnić sobie bezpieczeństwo w nagłych wypadkach związanych z przemocą?
2. czy i kogo możesz wezwać na pomoc w sytuacji gdy dojdzie do awantury?
3. czy gdy nastąpi atak przemocy, będziesz mieć możliwość wezwania policji?
4. czy wiesz dokąd się udać w wypadku konieczności ucieczki z domu?

Pamiętaj, że najważniejsze jest bezpieczeństwo Twoje i innych członków rodziny zagrożonych przemocą. Będzie Ci łatwiej jeśli przygotujesz sobie plan działania w sytuacji przemocy - osobisty plan bezpieczeństwa.  

• Jeśli dojdzie do kłótni, możesz spróbować przejść do takiego miejsca  w domu, gdzie jest najmniejsze ryzyko, że znajdziesz się w pułapce (należy unikać kłótni w łazience, garażu, kuchni, pokoju, w każdym pomieszczeniu, które jest daleko od głównego wyjścia)
• zastanów się, jak wydostać się z domu bezpiecznie, których drzwi, okien możesz użyć uciekając,    
• Przechowuj swój portfel, klucze do mieszkania i samochodu  w bezpiecznym, ale do­stępnym dla Ciebie miejscu, w pobliżu wyjścia tak, aby w razie potrzeby można było szybko opuścić dom zabierając te przedmioty, 
• Powiedz sąsiadom, do których masz zaufanie, o przemocy  i poproś ich, aby zadzwonili na policję w sytuacji, gdy usłyszą podejrzane hałasy (możesz umówić się z sąsiadami na określony sygnał, który będzie dla nich znakiem, że należy wezwać pomoc), 
• Naucz swoje dzieci, jak używać telefonu, by skontaktować się z policją  997/112 na wypadek konieczności opuszczenia domu przygotuj i zbierz ze sobą:

1. dowód osobisty i prawo jazdy,
2. akt urodzenia swój i dzieci,
3. pieniądze, kartę kredytową, książeczkę czekową,
4. akt własności mieszkania, dokument dzierżawy, świadectwo najmu,
5. książeczkę ubezpieczeniową,
6. klucze do mieszkania i samochodu,
7. lekarstwa, recepty i książeczki zdrowia,
8. świadectwa szkolne,
9. dokumenty sądowe,
10. ubrania i inne niezbędne artykuły dla siebie i dzieci

• W trakcie awantury wezwij Policję.  Policja podejmie interwencję. Jeżeli sprawca stwarza zagrożenie zostanie zatrzymany. Zażądaj założenia Niebieskiej Karty. Pamiętaj, że to sprawca przemocy w rodzinie powinien opuścić lokal mieszkalny a nie jego ofiara. Policja i Prokuratura może go do tego zmusić.
• Zawiadom o popełnieniu przestępstwa Prokuraturę lub Policję. Znęcanie jest przestępstwem ściganym z urzędu, zawiadomienie i wszczęcie postępowania nie powoduje żadnych kosztów z twojej strony.
• Zgłoś się do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Pracownik socjalny także może założyć Niebieską Kartę oraz udzieli informacji gdzie można szukać pomocy.
• Jeżeli aktom przemocy towarzyszy nadużywanie alkoholu, możesz powiadomić Miejską Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, która podejmie czynności zmierzające do rozpoczęcia leczenia odwykowego.
• Jeśli wskutek przemocy w rodzinie odniosłeś urazy psychiczne lub fizyczne zwróć się do lekarza pierwszego kontaktu o udzielenie pomocy medycznej. Lekarz na twoja prośbę ma obowiązek wystawić  Ci bezpłatne zaświadczenie lekarskie o doznanych obrażeniach i podjętym leczeniu. (wzór – zał. do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 października 2010r. poz. 1334)
• Pomoc możesz także uzyskać w Ogólnopolskim Telefonie Zaufania dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”

 

Przydatne kontakty

Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Myszkowie

Ul. Pułaskiego 7, 42-300 Myszków

Tel. 34 313 56 30, 34 313 50 21

www.mops.miastomyszkow.pl

 

Komenda Powiatowa Policji w Myszkowie

Ul. Kościuszki 105, 42-300 Myszków

Tel. 34 315 32 00, 34 315 32 55

997, 112

myszkow.slaska.policja.gov.pl

 

https://myszkow.policja.gov.pl/k17/kontakt/informacje-kontaktowe/47054,Komenda-Powiatowa-Policji-w-Myszkowie.html

 

Prokuratura Rejonowa w Myszkowie

Ul. Kościelna 15, 42-300 Myszków

Tel. 34 313 20 71

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Myszkowie

Ul. Partyzantów 21, 42-300 Myszków

Tel. 34 313 02 98

Porady psychologiczne dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie

ul. Pułaskiego 7, 42-300 Myszków

Tel. 34 313 56 30

Zespół Interdyscyplinarny ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie

Ul. Pułaskiego 7, 42-300 Myszków

Tel. 34 313 56 30 wew. 31

Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

Ul. Pułaskiego 7, 42-300 Myszków

Tel. 34 313 88 94

 

Możesz zadzwonić też na numery telefonów:

Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia”

801 12 00 02 - Niebieska Linia. To telefon dla osób, które są ofiarami przemocy w rodzinie lub mają informacje o osobach doświadczających takiej przemocy w swoich domach. Telefon bezpłatny i  działa  całą dobę. W środy w godz. 18.00 - 22.00 dyżurują prawnicy, którzy udzielją porad prawnych.

Porady e-mailowe: niebieskalinia@niebieskalinia.info

Konsultacje z wykorzystaniem komunikatora Skype – także dla osób posługujących się językiem migowym – poniedziałki w godz. 13.00 – 15.00 ( pogotowie.niebieska.linia )

 

Ważne

W świetle polskiego prawa karnego:

Art.  207.  [Znęcanie się]

§  1.  Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§  1a.  Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą nieporadną ze względu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§  2.  Jeżeli czyn określony w § 1 lub 1a połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§  3.  Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1-2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

oraz Ustawy o Policji:

Art.  15ab.  7 [Procedura wydania nakazu natychmiastowego opuszczenia mieszkania lub zakazu zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia]

1.  Policjant wydaje nakaz lub zakaz:

1) podczas interwencji podjętej we wspólnie zajmowanym mieszkaniu lub jego bezpośrednim otoczeniu lub

2) w związku z powzięciem informacji o stosowaniu przemocy w rodzinie, w szczególności zgłoszenia przez:

a) osobę dotkniętą przemocą w rodzinie lub

b) kuratora sądowego lub pracownika jednostki organizacyjnej pomocy społecznej, w związku z wykonywaniem ustawowych obowiązków.

Najnowsze aktualności